Yüzlerce yıl önce, MS 79 yılında İtalya’da Pompeii, Herculaneum ve Stabiae kentlerini yıkan büyük bir volkanik patlama meydana geldi. Vezüv yanardağının patlaması ile meydana gelen bu felaket günümüzde bile konuşulmaya devam eder… Fakat bir parşömen parçası düşünün ki, o felaketten kurtulup, kömürleşmiş olmasına rağmen yüzlerce yıl sonra okunabilsin.
İşte bu durum, uzun yıllardır devam eden bir projenin bir sonucu olarak gerçek oldu. Vesuvius Challenge isimli, felaketten etkilenen dev bir kütüphanedeki papirüslerin okunabilmesi için yıllardır devam eden bir yarışmada geçtiğimiz günlerde önemli bir eşik atlandı.
Tarihin kaybolup gitmiş sayfalarına ışık tutabilir
Julius Caesar’ın kayınpederine ait olduğu düşünülen ve yanardağ patlaması sonrası 20 metrelik dev bir tabakanın altında kalan devasa bir konakta, içinde yüzlerce papirüs olan bir de kütüphane bulunuyor. Bu kütüphanedeki papirüsler oldukça değerli çünkü her ne kadar kömürleşmiş olsalar da havayla temas etmedikleri için bir nevi korunmuş durumdalar.
Bu da haliyle araştırmacıları onları okuyabilmek için yeni yollar geliştirmeye yönlendirmiş. Bu doğrultuda gerçekleştirilen Vesuvius Challenge isimli yarışmada şimdiye kadar pek çok önemli adım atılmıştı ancak güzel haber geçtiğimiz günlerde geldi ve ilk kelime okundu!
Nebraska-Lincoln Üniversitesi’nden Luke Farritor isimli bir katılımcı, kıvrılmış papirüsün birkaç satırında ‘mor’ anlamına gelen ”πορϕυρας” ifadeleri de dahil olmak üzere Yunanca harfleri tespit eden bir makine öğrenim algoritması geliştirdi. Elde edilen başarı, daha da gelişmiş algoritmalarla yüzlerce parşömenin taranarak okunabileceğini gösteriyor. Farritor da başarısında ötürü 40 bin dolarlık bir ödülün sahibi oluyor…
Ayrıca yarışma kapsamında farklı harfler tespit ederek, öncesinde tarama ve analiz süreçlerinde çeşitli başarılar elde ederek sürece katkı sağlayan katılımcılar da var. Dilerseniz hepsinin detaylarına ve projenin arkasındaki heyecan verici hikayeye buradan da göz atabilirsiniz.
